Zachowek – czym jest i kiedy go otrzymujemy?

Spory sądowe dotyczące zachowku toczą się bardzo często. Czym dokładnie jest zachowek i kiedy możemy się o niego ubiegać? W poniższym artykule przedstawimy Państwu najważniejsze informacje na ten temat.

Zachowek – prosta definicja

Zachowek jest zabezpieczeniem najbliższej rodziny spadkodawcy przed pominięciem w testamencie i działa tylko wtedy, gdy osoba zmarła spisała taki dokument. Jest to nic innego jak ułamek majątku, który przypadłby osobie uprawnionej w drodze dziedziczenia ustawowego. Posłużmy się przykładem.

Ojciec trójki dzieci (spadkodawca) przed śmiercią spisał testament, w którym całość majątku przepisał swojemu przyjacielowi. Gdyby testament nie istniał, dzieci powinny dziedziczyć znaczną część majątku. W takim wypadku dzieci, które zostały pominięte przez spadkodawcę w testamencie, mają prawo roszczenia o zachowek, który kierują przeciwko przyjacielowi zmarłego ojca (spadkobiercy).

Kto jest uprawniony do zachowku?

Zachowek przysługuje najbliższej rodzinie spadkodawcy – zstępnym oraz małżonkowi. Zstępni spadkodawcy to jego potomkowie – dzieci, wnuki, prawnuki itd. Jeżeli osoba zmarła nie posiadała dzieci, zachowek przysługuje małżonkowi oraz rodzicom. Pamiętajmy, że zachowek nie przysługuje takim osobom jak rodzeństwo oraz dalsi krewni lub powinowaci spadkodawcy. Bardzo ważnym jest fakt ustawowego dziedziczenia. Zachowek przysługuje wyłącznie wtedy, gdy osoby do niego uprawnione w sytuacji bez testamentu dziedziczyłyby ustawowo. Są więc pewne wyjątki w uprawnieniu do zachowku przez najbliższych spadkodawcy. Jeżeli nie mają Państwo pewności co do uprawnienia do zachowku, polecamy skontaktować się z profesjonalistami – https://smadwokaci.pl/obszary-praktyki/prawo-spadkowe/.

Komu nie przysługuje zachowek?

O zachowek nie mają prawa ubiegać się osoby, które:

• odrzuciły spadek;
• zostały wydziedziczone w testamencie;
• zgodnie z orzeczeniem sądu zostali uznani za niegodnych dziedziczenia;
• zrzekły się dziedziczenia poprzez zawartą umowę ze spadkodawcą;
• były w trakcie rozwodu lub separacji ze spadkodawcą (żądanie było uzasadnione i wynikało z winy małżonka);

Pamiętajmy więc, że prawo do zachowku mają wyłącznie osoby, którym przysługuje spadek z mocy ustawy.

Wysokość zachowku

Wysokość zachowku zależy od kilku rzeczy. Jeżeli osoba uprawniona do zachowku jest małoletnia lub na stałe niezdolna do pracy, może otrzymać zachowek w wysokość ⅔ wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby jej na mocy ustawy. W pozostałych przypadkach zachowek wynosi ½ udziału spadkowego. Jak widzimy, musimy wiedzieć, jaka wysokość udziału spadkowego przysługiwałaby nam w sytuacji gdyby testamentu nie było. Najlepiej znów posłużyć się w tym wypadku przykładem:

Ojciec zapisał cały swój majątek w wysokości 100 000 złotych przyjaciółce. Umierając, zostawił jednak żonę i dziecko. Na mocy ustawy przysługiwałby im cały majątek po połowie (½ majątku dla żony i ½ dla dziecka). Zachowek dla żony powinien więc wynosić ½ z 50 000 złotych, natomiast dla dziecka ⅔ z 50 000 złotych.